Ανάξαρχος

(4oς αι. π.Χ.). Σοφιστής από τα Άβδηρα και οπαδός του Δημόκριτου. Διετέλεσε δάσκαλος του Πύρρωνα και πιθανώς του Μητρόδωρου του Χίου και συνόδευσε τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία. Η φιλοσοφική θεωρία του Α. στηριζόταν στην αυστηρά αγνωστικιστική αντίληψη ότι είναι αδύνατη η ανεύρεση κριτηρίων που να καθορίζουν με αποτελεσματικό τρόπο την αλήθεια των πραγμάτων. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι τη φασματική σχέση του ανθρώπου με τα όντα συσχέτιζε με την κατάσταση του ύπνου και της μανίας. Ο Α. βρήκε οικτρό θάνατο, όταν σε κάποιο ταξίδι του αναγκάστηκε να προσορμιστεί στην Κύπρο, τύραννος της οποίας ήταν ο μισητός του αντίπαλος Νικοκρέων. Ο τελευταίος διέταξε να τον ρίξουν σε ένα μεγάλο δοχείο και να τον σκοτώσουν χτυπώντας τον με σιδερένια γουδοχέρια. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Α. έδειξε στη διάρκεια του μαρτυρίου του παροιμιώδη αταραξία και μάλιστα λέγεται ότι είπε την περίφημη φράση «πτίσσε, πτίσσε, τον Αναξάρχου θύλακον, Ανάξαρχον γαρ ου πτίσσεις» (δηλαδή, «χτύπα, χτύπα τον σάκο του A., αλλά τον A. δεν τον χτυπάς»).